تفسیر سوره مبارکه التوتولة

اَعوُذُ بالنُّعُوظِ مِنَ الشَّيطانِ الرَّحيم
بِسمِ الله الکَمبَادِ الحَجيم

اَتَلٌ مَتَلٌ توتولَةٌ ۞ بَقَر حَسَن چجورةٌ ۞ نه شیر دارة نه پستون ۞ بقرُ بردن هندستون ۞ یک زَن کُردي بستون ۞ اسمشُ بذار العَمّ قزي ۞ دور کُلاش القرمزي ۞ آچینُ واچینُ یه پا تو ور چین ۞

اَتَلٌ مَتَلٌ توتولَةٌ

از حروف مقطعه و رمز بین خدا و رسول الله (ص)

بقر حَسَن چجورةٌ

این آیه شریفه دلالت دارد بر خارج بودن خداوند از قید زمان و علم لایزال الهی و در حالی که در زمان نزول این آیه که از آیات مکی است و در سال دوم بعثت  و پیش از ازدواج امیر المومنین با فاطمه (س) نازل شده است، خداوند از گاو امام حسن پرسش می کند که در واقع از صنعت ادبی «تجاهل العارف» استفاده کرده است، یعنی در حالی که به خوبی می داند که گاو حسن چه جور خواهد بود، چنین پرسشی می نماید.

برخی مفسرین را عقیده بر این است که منظور از بقر در این آیه حضرت امام محمد باقر (ع) است که به کنیه جد بزرگوارش امام حسن مجتبی (ع) خوانده شده است که با توجه به آیات بعدی چنین نظری صحیح نیست.

برخی نیز عقیده دارند که «چجوره» برای پرسش نیست، بلکه منظور این است که «چقدر جوره» یعنی گاو امام حسن چقدر خوب و پروار است.

نه شیر دارة نه پستون

در این آیه خداوند به نوعی نقص مادرزادی اشاره دارد که موجب فقدان سینه یا Nipples Absence می شود و گاو امام حسن (ع) بدان مبتلا بوده است و در حالی که حتا امروز هم پزشکان علت این نقص را که سندرم پولند Poland’s Syndrome نامیده اند نمی دانند، باری تعالی در آن زمان بدان اشاره فرموده اند.

بقرُ بردن هندستون

در این آیه شریفه خداوند به کرویت زمین و حرکت وضعی و انتقالی زمین و همچنین به انحراف قطبین مغناطیسی زمین از قطبین جغرافیایی آن اشاره دارد.

برخی مفسرین آورده اند که این آیه قرن ها پیش از کشف قاره آمریکا به دست بشر، نشانه ای بر وجود چنین قاره ای است و استدلالشان این است که «هندستون» در واقع به Indians یعنی سرخپوستان آمریکا دلالت می نماید، ولی از آنجایی که کریستف کلمب به اشتباه سرخپوستان را «هندی» نامیده بود و ذات باری تعالی از هر خطایی مصون است این نظر صحیح نیست.

یک زَن کُردي بستون

قضیب ابن ابو فرج روایت می کند: :هنگامی که جبرئیل (ع) این آیه را به حضرت رسول (ص) ابلاغ نمود، ناگهان حضرت دچار رعشه ای شد و آهی برآورد و سپس به من امر فرمود کمی خاک برای تیمم ایشان مهیا کنم».

این آیه البته از آیات منسوخ است که ناسخ آن آیه هشتم سوره مبارکه «پالام پولوم پیلیش» است که می فرماید «شش زن کردی بستون»

اسمشو بذار العم قزی

در این آیه پیامبر اکرم (ص) به صله ارحام و برقراری روابط حسنه با خویشاوندان موظف می گردند. در روایات متواتر آمده است که پس از نزول این آیه بود که زید بن حارثه پسر خوانده رسول اکرم (ص) عم قزی پیامبر یعنی زینب بنت جحش را طلاق می دهد و پیامبر فقط و فقط برای اجرای اوامر الهی با او ازدواج می نماید.

دور کلاش قرمزی

در این آیه شریفه خداوند تبارک و تعالی پیامبر (ص) را امر به ختنه کردن می فرمایند و این در حالی است که در آن روزگار هیچ کس از فواید پزشکی و بهداشتی ختنه آگاه نبوده است.

ابن گلدون در سنن ابی یابو آورده است که پس از نزول این آیه، حضرت علی (ع) مامور شد تا شبانه همه اهل مکه را ختنه کند و روایت است که نزدیک سحر آن حضرت دوازده بار شتر گوشت اضافه از مردم مکه به بیت المال فرستاد که نیمی از آن را رسول اکرم (ص) برداشت و نیم دیگر بین اصحاب تقسیم شد.

آچینُ واچینُ یه پا تو ور چین

شأن نزول این آیه شریفه به عقیده مفسرین آن است که علی (ع) آن را برای اهل مکه بخواند تا ایشان در امر خطیر ختنه با وی همکاری لازم را بنمایند و ما وقع بدین ترتیب بود که علی (ع) پس از ماموریت از سوی رسول الله (ص) خیمه ای در کنار کعبه برپا کرد و مردان مکه یکی یکی برای بیعت با او در پشت خیمه آمدند و حضرت از روی جوانمردی و برای این که با ایشان چشم در چشم نشوند دستور دادند که کسی وارد خیمه نشود، بلکه تنها معامله شان را از لای در خیمه وارد کنند، سپس حضرت این آیه شریفه را برای هریک از ایشان می خواند و با ضربتی ایشان را ختنه می نمود.